KARBON (CO2) YAKALAMA, DEPOLAMA VE KARBON NÖTR (NET- SIFIR)-I- başlıklı yazımla Dekarbonizasyon hakkında temel bazı kavramların {Karbon Emisyonu Kaynakları- AB Yeşil Mutabakatı- Karbon Ayak İzi- ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim uygulamaları)} tarifini yaptım. Son bölümde Türkiye’nin eksiklerini yazdım.
Bu yazımda ise Dekarbonizasyon- II- olarak, Dünyadaki karşılığının tarif ve tanımını yaparak, TBMM’de kabul edilen ve kısaca 2053 yılında karbon nötr hedefine ulaşmak olarak kamuoyunca bilinen, Paris İklim Anlaşması hedeflerine ulaşmayı, bazı resim ve grafiklerle basit- kısa ve kolay anlaşılır şekilde anlatacağım.
GÜNLÜK BESLENMEDE MİNERAL BESİN KAYNAĞI OLARAK SPİRULİNA TAKVİYELERİ ve SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BİYO TABANLI BESİNLER- INDEPENDENT PROJESİ ile OSB- BELEDİYE ARITMALARINDA DEKARBONİZASYON İÇİN, YERİNDE ALG YAĞI ELDE EDİP BİYODİZEL VE ENERJİYE DÖNÜŞTÜRMEK başlıklı yazılarımın her biri, Dekarbonizasyon ana başlığında öğrenmeye çalıştığımız geleceğin dünyasındaki gelişmeler için hazırlıktı. Devamı gelecek. Örneğin bizler bunca konuyu öğrenmeye çalışırken, acaba devletimiz ve belediyeler ile kurum ve kuruluşlar (OSB’ler ile Ticaret ve Sanayi Odaları) ne gibi hazırlıklar yapıyor? Umarım sizler de benim kadar merak ediyorsunuz.
Son dönemde resim- video ve örneklerle yaptığım anlatımların beğenildiğine dair geri dönüşler alıyorum.
Tarif ve Tanımlar doğru yapılırsa kavram kargaşası yaşanmaz, algılamak kolay olur. Doğru anlarsak, sorunların çözümünü de doğru şekilde yapabiliriz.
MIT TECHNOLOJI HABER BÜLTENİNDEN ALINTIDIR (Nisan 2022)
Geçtiğimiz yıl, küresel ekonominin pandemi sonrası toparlanmasıyla birlikte dünya çapında enerji kaynaklı karbondioksit emisyonu 36 milyar tonu aşarak yeni bir rekora imza attı.
Hatırlarsak, linkteki yazımda Türkiye’de durum şöyleydi; “Türkiye 2021’de KYKD’ye konu olabilecek 254 Mt CO2 eşdeğeri sera gazı salımı yapmıştır.” Sektörlere göre;
*Elektrik üretimi kaynaklı 160 Mt CO2 eşdeğeri,
*Metalik olmayan mineral ürünleri (çimento vd.) üretimi kaynaklı 77 Mt CO2 eşdeğeri
*Demir-çelik sektörü kaynaklı 18 Mt CO2 eşdeğeri sera gazı salımı gerçekleşmiştir.
Climeworks şirketi 2021’de en büyük doğrudan hava yakalama tesisini açtı.
Muhtemelen yakın tarihte benzeri CO2 yakalama tesislerini, yerleşim birimlerinde çok daha fazla göreceğiz. Bir hocamız, “Gelecekte CO2 o kadar kıymetli olacak ki, Atmosferimize sahip çıkmamız lazım” diyor.! Fütüristlere ilham kaynağı olabilir.!
Dünya her yıl havadan milyarlarca ton CO2 emmek için gerekli altyapı, sistem ve politikaları oluşturmalı.
BM’nin Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)
Yaklaşık 3.000 sayfalık raporu hazırlayan çalışma grubu başkan yardımcısı Diána Ürge-Vorsatz, “CO2 giderimi, net sıfıra [sera gazı emisyonları] ulaşmak için olmazsa olmazdır” dedi.
Rapor, ulusların ulaşım, enerji ve ağır sanayi dahil tüm sektörlerde emisyonları büyük ölçüde azaltması gerektiği sonucuna varıyor. Bu durum, fosil yakıtlardan temiz enerji kaynaklarına dik ve hızlı geçişlerle, gıda ve diğer malları üretme şeklimizde büyük değişiklikler gerektirecektir.
BM- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, “Jüri bir karara vardı ve bu karar çok yıkıcı,” dedi. “İklim felaketine doğru hızla ilerliyoruz.”
Efendim İklim değişikliği batılıların bir senaryosu. Eskiden de benzer iklim değişimi oluyordu gibi yakınmalar duyuyoruz. Bu arkadaşlara okyanuslardaki asitleşmenin artmasını hatırlatırım. CO2 miktarı arttıkça en iyi karbon biriktirme alanı olan okyanuslardaki denge olumsuz yönde gelişmektedir. Bilim adamları planktonlar ve mercan resifleriyle bu sorunu aşabilme yolları üzerinde çalışıyorlar. Bırakalım çalışmasınlar dediğimizde, Dünyanın ¾’nü oluşturan ve iklim dengesini doğrudan etkileyen, Gulf Stream dahil Pasifik- Atlantik akıntılarının olumsuz etkileneceğini de göz ardı etmiş oluruz.
Karbon gidermeyle ilgili dört önemli bulgu şunlardır:
1. Karbon giderimi temelde isteğe bağlı değildir
BM raporu, karbonu ortadan kaldırmak için önemli çaba sarf edilmeden 1,5 ˚C’lik küresel ısınmayı önlemenin neredeyse imkânsız olduğunu, 2 ˚C’lik ısınmadan kaçınmanın da çok zor olduğunu öne sürüyor.
Sadece asgari düzeyde CO2 gidermekle önlenmesi, küresel sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar yaklaşık 31 milyar ton/ Yıla düşürülmesi gerektiği belirtiliyor. Bu, emisyonların 8 yılda yarı yarıya azaltılması demektir.
2. Çok fazla yapmamız gereken.
Gezegenin 2 ˚C ısınmasını önlemek veya iklimi düzeltmek için, her yıl milyarlarca ton CO2 azaltılmalı.
Modeller üç ana karbon giderme yöntemine dayanıyor:
*Ağaç dikmek,
*Ormanları restore etmek benzer arazi yönetimi uygulamalarını benimsemek,
*Karbon emici makineler geliştirmek ve konuşlandırmak ve emisyonları yakalarken enerji üretmek için bitkilere güvenmek, yani BECCS.
Rapora göre, sıcaklıkları “muhtemelen” 2 ˚C’nin altında tutmak, 2050’ye kadar yılda 11 milyar ton ve 2100’e kadar 20 milyar ton karbondioksit gerektirebilir.
YAZARIN NOTU; Dikkatinizi çekmiştir. Güncel bir rapor olmasına rağmen, şıkların içinde bir önceki yazımızda belirttiğim gibi; Karbon Yakalama, Kullanma ve Depolama (Tr. KYKD) (İng. CCUS) dışında, YEŞİL DÖNÜŞÜM ile yerinde mikroalg ve/ veya ALG YAĞI elde edilmesinden hiç bahsedilmemiş.
Başka bir açıdan bakarsak, en çok karbon emisyonunu Çin gerçekleştirmektedir. Ancak en çok ALG üreten de Çin’dir. Çin Mikroalg Endüstrisi İttifakı (CMIA- China Microalgae Industry Aliance), Mikroalg ürünlerineolan talebi artırarak daha yüksek kalite ve güvenlik standartlarını teşvik edip, son teknolojiyi geliştirerek alg bazlı ürünlerin üretimini destekliyor.
3. Karbon giderme seçeneklerinden oluşan bir portföye ihtiyacımız var
Raporda, karbon gidermeye yönelik farklı yaklaşımların çok farklı yararları ve zorlukları olduğu vurgulanıyor.
Örneğin ağaç dikmek ve ormanları restore etmek gibi doğa temelli yaklaşımlar günümüzde en yaygın olanlar. Ancak bitkiler öldüğünde veya yandığında karbon atmosfere geri dönebilir. Bu nedenle bu çözümler, karbonu yer altına hapseden jeolojik depolama gibi diğer yöntemlerden muhtemelen daha kısa ömürlüdür.
Doğrudan havadan yakalama yönteminin karbonu kalıcı olarak ortadan kaldırıp depolayabileceği belirtiliyor. Makinelerin şu anki ölçeği sınırlı ve pahalı olup, teknolojisi büyük miktarda enerji ve su tüketiyor.
IPCC raporu modelleri, her birinin faydalarından bazılarını barındıran, doğa ve teknoloji temelli yaklaşımın bir karışımı olan BECCS’ye büyük ölçüde dayanmaktadır. Ancak BECCS, diğer zorlukların yanı sıra gıda üretiminin ihtiyaçlarıyla rekabet edebilecek geniş miktarda arazi gerektirir.
Raporda, deniz suyunun alkalinitesini artırmak için mineraller kullanmak gibi okyanus tabanlı yaklaşımlar da dahil, CO2 yakalamanın başka yolları da belirtiliyor. Ancak bunlar büyük ölçüde test edilmemiş.
4. Ölçeklendirme finansman ve politika kararları gerektirecektir
Karbon giderimi araştırmalarını finanse eden ClimateWorks Vakfı program yöneticisi Frances Wang, “Hem derin karbon gidermeyi yürürlüğe koymak hem de CO2 yok etmek için çeşitli seçenekleri keşfetmek üzere tüm gücümüzle çalışmamız gerekiyor” diyor.
Büyük bir karbon giderme endüstrisi kurmanın önündeki en büyük engel muhtemelen maliyet olacaktır. Bu kadar CO2’yi her yıl gidermek için harcanacak yüzlerce milyar- trilyon $ parayı kim ödeyecek?
Raporda, karbon giderimi üzerine araştırma ve geliştirmeyi hızlandırmanın ve işletmelerin bunu gerçekten yapmasını sağlamanın hükümetlerce “politik taahhüt” gerektireceği belirtiliyor. Bu, karbon gidermeyi zorunlu kılan veya teşvik eden politikaların yürürlüğe konması ve uygulamaların iddia edilen iklim faydalarına ulaşmasını sağlayacak yöntemlerin uygulanması anlamına geliyor.
Tarih bir rehberse, yeni bir IPCC raporunun kasvetli bulguları hiçbir şeyi kökten değiştirmeyecek. Dünya, son değerlendirmenin yayınlandığı 2014 yılına göre yıllık yaklaşık 6 milyar ton daha fazla emisyon üretiyor. Ancak iklim değişikliğiyle mücadeledeki rolünün önemi giderek daha da belirginleştikçe karbon giderimi konusunda daha fazla çalışma yapılıyor. (Kısaca gelinen noktada azalma yok. Çoğalma var diyor.)
KARBON YAKALAMA VE KULLANIMI NEDİR?
Yeni bir rapora göre, dünyanın her yıl yaklaşık 10 milyar ton CO2’yi ortadan kaldırması gerekiyor ve yüzyılın sonuna kadar bu rakam 687 milyar tona kadar çıkacak.
Günümüzde çeşitli yenilikler, endüstrilerin karbondan arındırılmasına yardımcı olmak için CO2 kullanıyor. Bunlar arasında ulaşım sektörü için sürdürülebilir yakıtlar yaratmanın yanı sıra kimyasal üretim, inşaat ürünleri ve malzemeleri yer almaktadır.
Dünya Ekonomik Forumu’nun UpLink platformu, Suudi Arabistan Krallığı ile iş birliği yaparak Karbon Yakalama ve Kullanım Mücadelesi’ni başlattı. Bu Yenilik Mücadelesi, yakalanan karbonu yeniden kullanmaya ve geri dönüştürmeye odaklanan erken aşamadaki girişimleri desteklemeyi amaçlıyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) Haziran ayında yaptığı açıklamaya göre önümüzdeki beş yıl içinde bu yıllardan en az biri 2023’ü geride bırakarak kayıtlara geçen en sıcak yıl olacak.
WMO Genel Sekreter Yardımcısı Ko Barrett, “Paris Anlaşması hedeflerine çok uzağız” dedi. “Sera gazı emisyonunu azaltmak için daha fazlasını yapmalıyız, aksi halde ağır bedel ödeyeceğiz.”
Görüldüğü gibi II’nci dünya savaşı, Petrol krizi, Covid-19 gibi kriz dönemlerinde karbon salımı azalmış. Dünya bu umursamazlıkla 2030 ve 2053 hedeflerini gerçekleştirebilecek mi?
Bir konuyu netleştirelim. Karbon nötr demek, CO2 miktarını sıfırlamak değildir. İş yapış şeklimiz ve yaşam biçimimizde, kullandığımız araç- konut- yeme içme- giyim- ısınma- üretim vb. gereksinimlerimizi karşılarken mümkün olduğunca yenilenebilir ve CO2 salımı az olan ürün ve araçları tercih etmeliyiz. Böylelikle kaçınılmaz olarak CO2 üretsek de, aldığımız önlemlerle azaltıma katkıda bulunmuş oluruz. İlk aşamada nötr olamasak da, karbon ayak izimizi azaltarak, kabul edilebilir sınırlara çekmiş oluruz,
“Her ülke ve her şirket 2050’ye kadar net sıfıra ulaşsa bile, bu yeterli olmayacak. Emisyonların birikimini tersine çevirmek için, sonrasında onlarca yıl CO2’yi gidermeye devam etmemiz gerekecek,” diye yazmış Nasim Pour. Karbon Giderimi ve Pazar İnovasyonu Lideri, Dünya Ekonomik Forumu, Karbon Dioksit Giderimi: En İyi Uygulama Kılavuzları beyaz bülteninde.
CDR ve CCU arasındaki etkileşim
Ağaçlandırma dahil doğal karbon çözümleri 2 milyar ton/Yıl CO2 ortadan kaldırır. 2050’ye kadar yılda yaklaşık 10 milyar ton CO2 ve yüzyılın sonuna kadar 687 milyar tona kadar CO2 ortadan kaldırması gerekiyor.
Karbon Yakalama ve Depolama ile Biyoenerji (BECCS), Doğrudan Hava Karbon Yakalama ve Depolama (DACCS) ve Gelişmiş Kaya Aşınması (ERW) gibi ‘Mühendislik’ Karbon Dioksit Giderimi (CDR) teknolojilerinin etki yaratmak için hızla ölçeklendirilmesi gerekiyor, ancak bunun için yatırım gerekiyor.
İlk hareket eden olun hareketi
Web sitesi https://initiatives.weforum.org/first-movers-coalition/home
First Movers Coalition (FMS) Dünyanın en fazla emisyona neden olan sektörlerini karbondan arındırmak için satın alma güçlerini kullanan küresel bir şirket koalisyonu olarak kurulmuştur.
Web sitesindeki bilgilere göre 90+ şirket üye. 2030’da 16 milyar $ talep oluşturup, 31 milyon Ton CO2 azaltımına destek vereceği yazılı.
Sektörler: Aliminyum- Çimento ve Beton- Havacılık- Ulaşım- Çelik- Kamyonculuk (Uluslararası nakliye)- CO2 yakalama ve depolama.
FMC Üyeleri, bankacılık projeleri ve alım anlaşmalarıyla yenilikçi, gelişmekte olan iklim teknolojileri tedariki, finansmanı ve dağıtımını ilerleten geniş bir ortak ekosisteminin parçasıdırlar.
Güzel ve başarılı uygulamaları sitesinde paylaşıyor. Çimento sektörüne yönelik, Sektörü daha da karbon gidermeye yönelik olarak, çimento üretimi için yeni alternatif kimyasallar geliştiriliyor. “Örneğin klinker oluşturmak için fırın kullanımından vazgeçilmesi veya kireç taşı yerine kalsiyum silikat kayalarından kirecin tedarik edilmesi, kireç taşının işlenmesiyle oluşan CO₂ emisyonlarının ortadan kaldırılması ve en önemlisi, nihai ürünün kalitesinden ödün verilmemesi. Ayrıca, elektrikli veya hidrojen bazlı fırınların geliştirilmesi ve ölçeklendirilmesi için çalışmalar devam ediyor.”
Biraz teknik bilgiler içerse de, giderek çok daha bilinçli vatandaş olma yolunda ilerlediğimizi düşünüyorum.