Ağustos 1998’de Muğla ORTACA’da basılan Güney Ege Gazetesinde yayınlanmıştır.
Kahvehane ve rakı sohbetlerinin dahi konusunu işgal etmeye başlayan, ilgili ilgisiz herkesin dilinde olan, gözlemleyebildiğim kadarıyla bölgemizin kapasitesine göre uygulanmasına hiç rastlanmayan bu konuları biraz açmaya çalışacağım.
Katıldığım bazı sohbetlerde yanlış bilgilendirilmekten doğan ürkmelerle, TEŞVİK BELGESİ hatta KOBİ KREDİSİ alma şansı yüksek olan birçok yatırımın maalesef bu şansını kullanamadığını ve 30 milyara yakın harcama yaptıktan sonra para bittiği için işletme sermayesi krizine yakalandıklarını görüyorum.
Daha iyi anlaşılabilmesi için soru (S), cevap (C) şeklinde konuyu işlemeye çalışacağım.
S: KOBİ- Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme tanımı nedir?
C: En az 1, en çok 150 işçi çalıştıran işletmelere KOBİ denir.
S: KOBİ KREDİSİ nedir?
C: “Yatırımları teşvik fonu” kapsamında, Hazine Müsteşarlığı tarafından tespit edilen limitler dahilinde, yeterli şartları taşıyan KOBİ’lere tahsis edilen FON kaynaklı bir kredidir. Yani Halk Bankasının bir kredisi olmayıp, aracılık etmektedir. Şu an bu krediden sadece imalat sektöründe faaliyet gösteren firmalar yararlanabiliyor.
S: KOBİ KREDİSİ dışında FON KAYNAKLI KREDİLER nelerdir?
C: Teşvik belgesi alan AR-GE, Teknopark, Çevre koruma, Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu onaylı öncelik teknolojik yatırımları destelemek amaçlı şirketler FON KAYNAKLI KREDİ kullanabilir.
S: KOBİ KREDİSİ almak için TEŞVİK almak zorunlu mudur?
C: Evet zorunludur.
Eğer yürüyen bir işiniz için bazı makinalar almak ve işletme sermayesi edinmek istiyorsanız, almak istediğiniz Makine- Ekipman- Teçhizat- Araç- Gereç- Döşeme- Demirbaşlar için (toplam tutarı 50 milyar TL aşmayan) hazırlanacak bir “global liste” ile en yakın Halk Bankası aracılığıyla TEŞVİK BELGESİ için Hazine Müsteşarlığına başvurulabilir. Belge çıktıktan sonra bankaya kredi için başvuru yapılır.
Toplam yatırım tutarınız daha fazla ve yatırım kapsamında arsa- bina satın alımı veya bina inşaatı gerekiyorsa, toplam yatırım bedeli üzerinden hazırlanacak teşvik dosyası ile Hazine Müsteşarlığına başvurularak TEŞVİK BELGESİ almak gerekir.
Diyelim ki 200 milyarlık bir YATIRIM TEŞVİK BELGESİ aldınız. Karşılıksız çekiniz, protestolu senediniz de yoksa ve imalat sektöründeyseniz, muhasebe kayıtlarınız düzgün ve yapacağınız yatırımın karlı olduğunu gösteren beş yıllık fizibilite etüdü hazırladıysanız, KOBİ KREDİSİ almak için elinizdeki TEŞVİK BELGESİ ile müsteşarlığa başvurabilirsiniz. Kredi çıktığında ödeme bölgenizdeki Halk Bank aracılığıyla yapılacaktır.
S: Herkes teşvik alabilir mi? Bölgemiz ne tür teşviklerden yararlanıyor?
C: Teşvik olanaklarından az gelişmiş bölgeler yararlanmaktadır. Bu nedenle Türkiye üç ana bölgeye ayrılmıştır. Bunların dışında hükümetler bazen “Acil destek kapsamındaki iller, Olağanüstü hal bölgesine uygun iller” adı altında ayrıcalıklı teşvik kararları alabilmektedir.
Bölgemiz NORMAL YÖRELER kapsamına girmektedir. Firmalara max. 15 milyar TL yatırım, 10 milyar TL işletme kredisi verilmektedir. Yatırım kredisi bedelleri, malı satın aldığınız firmaya ödenmektedir.
Yatırım kredileri 1 yılı geri ödemesiz 4 yıl, işletme kredileri 2 yıl vadelidir.
Kredinin faizi %30 olup, yatırımcı toplam yatırımın %30’nu öz kaynaklarından karşılamak zorundadır.
S: TEŞVİK BELGELİ yatırımların sağladığı avantajlar nelerdir?
C: Kredi almayı hiç düşünmeseniz bile, yatırımınızı TEŞVİK BELGESİ alarak yapmanın avantajları hiç de azımsanacak gibi değildir. Bölgemizdeki firmalara sağlanan avantajlar aşağıda çıkartılmıştır;
- GÜMRÜK VERGİSİ İSTİSNASI: Yatırım konusu kapsamında satın alınacak ithal makine ve demirbaşlar, “ithalat rejimi” kararınca ödenecek Gümrük vergisi ve Toplu konut fonundan muaftır.
- YATIRIM İNDİRİMİ: Gerçekleştirdiğiniz yatırım toplam tutarı kadar (%100) elde ettiğiniz kârın vergisini ödemeyecek, masraf yazabileceksiniz.
- MAKİNE- TEÇHİZAT ALIMINDA KDV DESTEĞİ: Yatırım teşvik belgesi kapsamında satın alınan ve yurt içinde üretilmiş olan makine- teçhizatın KDV’si geri ödenecektir. Kullanılmışsa olmaz.
- VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI: Eğer ihracat taahhüdünde bulunursanız, her türlü banka işlem ve ipoteklerinde vergi ve harç ödemesinden muaf tutuluyorsunuz.
Teşvik mevzuatı çerçevesinde yatırımcılara sağlanan bu avantajları elde etmek için geçmiş zamanda çeklerinizin yazılmış ve senedinizin protesto edilmiş olması önemli değil. Yukarıda da bahsettiğim gibi KOBİ KREDİSİ ve/ veya herhangi bir bankadan kredi kullanabilmek için bunlar önemli.
S: Devam etmekte olan bir yatırıma TEŞVİK BELGESİ alınabilir mi?
C: Eğer işler devam ediyor ama yatırım harcamaları için fatura alınmamışsa, teşvik dosyasının bir an önce hazırlanıp, Hazine Müsteşarlığına başvuru yapılması gerekiyor. Başvuru tarihinden itibaren yapılan tüm faturalı harcamalar, öz kaynaklardan yapılmış harcama olarak kabul edilmektedir.
S: TEŞVİK DOSYASI hazırlanması ve başvuru esnasında masraf gerekiyor mu?
C: Herhangi bir ihaleye girerken bile dosya hazırlarken masraf yapmak zorundasınız. Noter masrafı (kira kontratı, vergi levhası, vekaletname, imza sirküleri vb. onayları), Ticaret ve Sanayi odasından alınması gereken kapasite raporu, oda kayıt belgesi vb. masraflar ile TCMB’na başvuru esnasında yatırılması gereken 100.000.000 TL ile Ankara’ya gidiş- dönüş yol, konaklama ve takip giderlerini peşin olarak yapmak gerekiyor.
Bu konuda önerimiz bir danışman ile çalışmanızdır. Nasıl ki muhasebe ve hukuk sorunlarınız için danışmanlarınız varsa, yatırım konularında da bir danışmanla çalışmak size avantajlar kazandırır.
Unutulmamalıdır ki eksik hazırlanan bir dosyayı ve reddedilen bir başvuruyu yeniden kabul ettirmek size daha maliyetli olabilir. Danışmanlık hizmeti satın almakla TEŞVİK BELGESİ alındıktan sonra da devam edecek işlemlerden; Teşvikin kapatılması, revize teşvik belgesi çıkartılması, dönemsel ve nihai raporların hazırlanması, kredi çıkartılması vb. işlerde sorun yaşamazsınız.
Bölgemizde şu ana kadar, Dalaman ve Köyceğiz’den birer şirketin KOBİ KREDİSİ aldığı, yabancı firmaların bölgemizde yaptıkları yatırımlar dışında, TEŞVİK BELGESİ almak için başvuran firma sayısı yok denebilecek seviyededir. Ancak bu arada tarlasını, evini, arabasını satarak yatırım yapanları gördükçe üzülmeden edemiyorum. Sohbet ettiğim bazı sanayi esnafından öğrendiğim kadarıyla, sadece Ortaca’da 15- 20 firmanın KOBİ KREDİSİ alabileceğini düşünüyorum.
Mümkün olduğunca sade ve anlaşılabilir şekilde anlatmaya çalıştığım, KOBİ KREDİSİ ve TEŞVİK MEVZUATI ile ayrıntılı sorularınız olursa bu köşeden cevaplama hazırım.
AHMET BAYBARS GÖĞEZ