Önce şu tespiti yapalım. Türkiye’de İç İşleri Bakanlığına göre 30’u BB olmak üzere 81 il, 922 ilçe ve 386 belde belediyesi (Şubat 2021’de Afyonkarahisar’a bağlı Güney belediyesi eklenince 387 oldu.) olmak üzere 1.389 (1.390 oldu) belediye var. TBB- Türkiye Belediyeler Birliği 2014 sayım sonuçlarına göre web sitesinde 919 ilçe ve 397 belde belediyesiyle birlikte toplam 1397 belediye olduğu açıklanmış.

Ben İç İşleri Bakanlığı verileri güncel olduğu için tablolarda ki ilçe ve belde belediye sayılarını TBB web sitesinden aldıktan sonra İç İşleri bakanlığı listelerine uygun olarak düzelttim. Örneğin Zonguldak’ta TBB 18 belde var derken, bakanlık 17 belde var diyor. İlçe sayısı TBB’de 6, bakanlık kayıtlarında 7 görünüyor.

İlk 10 ili esas aldığımız için çok büyük farklar olmasa da TBB sitesinin, İç İşleri Bakanlığı verilerine göre güncellenmemiş olması manidardır TBB 3-5 belediyenin kurduğu bir birlik değildir. Her belediye bazı sorunların çözümü, eşgüdüm ve kendilerini temsil etmesi için bu birliğe üye olup aidat ödemektedir. Eğer aidat borcunuz varsa, bütçeden aktarılan paylardan kaynakta kesinti yapılır. O halde verilerine güvenmemiz gerekmez mi? Denetim eksikliği mi, ilgisizlik mi var? (TBB web sitesinde gördüğüm farklı konularda ki hatalar, eksiklikler ve paylaşılan veriler konusuna başka yazılarımda ayrıca değineceğim.)

Şimdi başlıktaki sorumuza gelecek olursak. Akla ilk gelen, nüfusu en fazla veya yüzölçümüne göre en büyük BB- Büyükşehir Belediyesi ve/veya il belediyelerinin daha fazla ilçe- belde belediyesine sahip olacağıdır.

Ancak TBB- Türkiye Belediye Birliği web sitesinde ki veriler ile yaptığım incelemeler sonrası bu öngörünün yanlış olduğu açıkça ortaya çıkıyor. Nasıl mı? Tablolarda ilk 10 belediyeyi inceleyerek açıklamaya çalışacağım.

Nüfusa göre belediyeler	İlçe+ Belde sayıları	İlçe- Belde sayısına göre belediyeler	İlçe+ Belde sayıları	Yüzölçümüne göre belediyeler	İlçe+ belde sayıları
İSTANBUL BB	39	AFYON	17+42= 59	KONYA BB	31
ANKARA BB	25	İSTANBUL BB	39	SİVAS	16+7= 23
İZMİR BB	30	TOKAT	11+25= 36	ANKARA BB	25
BURSA BB	17	YOZGAT	13+22= 35	ERZURUM BB	20
ANTALYA BB	19	KONYA BB	31	VAN BB	13
ADANA BB	15	İZMİR BB	30	ANTALYA BB	19
KONYA BB	31	NİĞDE	5+23= 28	ŞANLIURFA BB	13
ŞANLIURFA BB	13	KÜTAHYA	12+15= 27	KAYSERİ BB	16
GAZİANTEP BB	9	ANKARA BB	25	MERSİN BB	13
KOCAELİ BB	12	ZONGULDAK	7+17= 24	DİYARBAKIR BB	17

BB- Büyükşehir Belediyelerinde belde belediyesi yok. Malum köyler bile mahalle oldu.

Nüfus sayısı ve yüzölçümüne göre BB ilçe ve belde belediyesi sayıları oransal değil.

İstanbul, İzmir ve Zonguldak hariç en fazla ilçe ve belde belediyesine sahip iller Orta Anadolu bölgesinde. Doğu, Güneydoğu ve Akdeniz bölgesinde sıralamaya giren İl/ BB yok.

Bu tespitimiz sosyolojik ve kamu idaresi açısından nasıl bir anlam içeriyor? Yorumu ilgili kamu kurumları, siyasetçiler, akademisyenler ve araştırmacılara bırakıyorum. Belki de hiçbir anlamı yoktur.!

En düşük nüfuslu, en az ilçe+ beldeye ve en az yüzölçümüne sahip illere göre tabloyu hazırlamak şart oldu.

Nüfusu en düşük belediyeler	İlçe+ Belde sayıları	İlçe+ Belde sayısı en düşük belediyeler	İlçe+ Belde sayıları	Yüzölçümü en düşük belediyeler	İlçe+ belde sayıları
TUNCELİ	7+1= 8	KİLİS	3	YALOVA	5+8= 13
BAYBURT	2+2= 4	BAYBURT	2+2= 4	KİLİS	3
ARDAHAN	5+1= 6	IĞDIR	3+3= 6	BARTIN	3+4= 7
KİLİS	3	KARABÜK	5+1= 6	DÜZCE	7+2= 9
GÜMÜŞHANE	5+8= 13	ARDAHAN	5+1= 6	OSMANİYE	6+7= 13
ARTVİN	8	HAKKARİ	4+3= 7	ZONGULDAK	7+17= 24
ÇANKIRI	11+3= 14	BARTIN	3+4= 7	KOCAELİ BB	12
BARTIN	3+4= 7	KARS	7+1= 8	IĞDIR	3+3= 6
IĞDIR	3+3= 6	TUNCELİ	7+1= 8	BAYBURT	2+2= 4
SİNOP	8	ARTVİN	8	RİZE	11+6= 17

Artvin ve Hakkari ilçe+ belde belediyeleri TBB kayıtlarında sırasıyla (7+1) ve (3+4) görülürken, bakanlık kayıtlarında (8 ilçe) ve (4+3) olarak görülüyor. Zonguldak yüzölçümünün küçüklüğüyle bu tabloya da girmiş.

Şimdi boyutu biraz daha genişletelim ve daha sağlıklı yorumlar yapabilmek için aşağıda ki tabloya en gelişmiş ve en az gelişmiş iller ile en çok göç veren ve alan il belediyelerini de ekleyelim.

En gelişmiş iller	En az gelişmiş iller	En çok göç veren iller	En çok göç alan iller
İSTANBUL	MUŞ	İSTANBUL	ÇANKIRI
ANKARA	ARDAHAN	ANKARA	ORDU
İZMİR	AĞRI	ADANA	SİVAS
BURSA	BİNGÖL	GAZİANTEP	MUĞLA
ADANA	BİTLİS	ŞANLIURFA	ANTALYA
ANTALYA	BAYBURT	VAN	BALIKESİR
ESKİŞEHİR	IĞDIR	KAYSERİ	RİZE
GAZİANTEP	ŞIRNAK	DİYARBAKIR	GİRESUN
DENİZLİ	HAKKARİ	HATAY	TRABZON
KONYA	BARTIN	MERSİN	İZMİR

Salgın öncesinde araştırmacılar büyük şehirlerden tersine göç hareketi olduğu yazıp çiziyordu. Salgın sonrasında özellikle göç veren ve alan il- ilçeler tablosunun değişebileceğini düşünüyorum.

Geçim sorunu olmayanlar daha sakin, güvenli ve basit yaşam sürebilecekleri Ege, Akdeniz ve Marmara ilçelerine yerleşirken, yazlıkçılar geri dönmeyerek büyükşehirlerin dışında bu dönemi atlatmayı tercih ettiler. Belki de kalıcı olarak hayatlarına orada devam edecekler.

Bir dönem Anadolu’dan göç eden ailelerin ise kısmen veya tamamen tekrar memleketlerine döndüklerine (tersine göç) şahit oluyoruz.

Belki yapılacak ilk nüfus sayımı sonrası il-ilçe ve belde sayılarında daha farklı bir tablo ile karşılaşacağız. Bu konuda önerim; Belediye hizmetlerinden daha iyi yararlanabilmek için ilçe ve beldelere yerleşenler, ikamet kayıtlarını da lütfen taşısınlar. Bir örnek vermek gerekirse. Yalova Armutlu belediyesi nüfusu 6-7.000 civarında. Acil servisi olan hastanesi var ama 10.000 altı nüfusu olduğu için uzman doktoru yok. Ultrason bile yok. Belediye bütçeden daha düşük pay alırken, dönmeyen tatilciler nedeniyle yaklaşık 30.000 kişiye hizmet veriyor. Yazın nüfus 100.000 kişiye kadar ulaşabiliyor. Bodrum, Kuşadası gibi gözde tatil beldelerimizin belediye başkanlarının da basına zaman, zaman yansıyan benzer şikayetleri olduğuna şahit oluyoruz.

Yukarıda da bahsettiğim gibi siyasi partiler, araştırma şirketleri ve sosyologların bu hareketlilik ve değişimi çok iyi anlayıp yorumlayarak, ona göre politikalar geliştirmek zorunda olduklarını düşünüyorum. Takdir siz değerli okuyucularımın.

Sevgiler ve saygılar sunarım.

Ahmet Baybars GÖĞEZ