Haliç Kongre Merkezinde 11- 13 Kasımda gerçekleştirilen 2022 ÖRGÜTLERİN YÖNETİMİ KONGRESİNDE sunduğum bildiridir.
Bildirinin geniş özeti sırayla İNGİLİZCE ve TÜRKÇE olarak aşağıda sunulmuştur.
ABSTRACT
1. INTRODUCTION
Municipalities, which are public legal entities with financial and administrative autonomy, may establish companies in order to meet local common needs. Metropolitan Municipality Law No. 5216 s. 26 and Municipal Law No. 5393 s. 70 it gives municipalities the right and opportunity to establish companies in the fields of duties and services assigned to them.
BIT is the abbreviation of “Municipal Economic Enterprises”. It refers to the state of “Public Economic Enterprises” known as KIT’s at the level of local governments. While the ownership or partnership of the Treasury is mentioned in KIT’s, it is the ownership or partnership of the relevant local administration in BIT’s.1
Local governments and BIT’s, with their employment, economic and financial capacities; It is one of our strongest economic structures in terms of services, social assistance and investment capacity. With the municipal companies model, unique to our country, the Metropolitan Municipality (BB) has a holding company, provincial municipalities and some BB district municipalities have a group of companies.
While mayors are trying to manage municipalities, which are already a very complex structure, if they do not have a commercial background, they have to cope with this multi-company structure. For some reason, political party leaders and top executives who determine the presidential candidates together with the members of the parliament, as we have seen many examples so far, are artists, journalists, doctors, etc., even though they have no interest in politics before, they nominated many people and did not pay any attention to their merit. The results of these choices are clearly understood in the findings included in the audit reports of tens of thousands of pages prepared by the SAYIŞTAY every year.
In the text of the paper, the purposes of establishment of BITs are listed based on their definition and basic features.
Although BITs, like municipalities, are subject to the audit of SAYIŞTAY , not all companies can be audited and reflected in reports every year due to workload. There are some deficiencies in the SAYIŞTAY audit reports of a limited number of companies. However, it is thought that it would not be correct to reach a definite judgment without examining the annual reports by looking only at the financial statements.
Normally, companies do not prepare annual reports. However, there is a consensus about necessity of preparing reports in the doctrine that those companies established by municipalities using public funds, should prepare reports like the companies registered in the Istanbul Stock Exchange prepare reports for investers within the framework of the Public Disclosure Platform (KAP). .
In any case, Financial records and Annual General Meeting minutes and also Annual Reports etc., are already available on the websites of companies that are managed with a professional consciousness and act with a sense of responsibility, or in the Documents section of Information Society Services (BTH). witness that they share information. It is preferred to have at least three years of retrospective information.
However, in accordance with the Municipal Law No. 5393 and the Law No. 5018 on Public Financial Management and Control, it is seen that the municipalities do not include the minimum level of information about their companies and subsidiaries, such as financial statements, number of personnel, board of directors, and capital. Only 15% of the municipalities that publish annual reports and those information in question could be seen.
In the SIA reports, the financial data of some municipalities and companies that have not been independently audited are handled without offsetting. Because SAYIŞTAY prepares reports by requesting financial data from the relevant units without waiting for the end of April. In accordance with the legislation, the activity reports of municipalities, including their companies, are discussed and voted in the Assembly in April. Corporate tax returns are also filed at the end of April. Independent auditors prepare finalized financial statements in their reports in the following months.2
In this paper, while dealing with BITs and their relations with the municipalities they are affiliated with, the management of the public resources they create is also examined in terms of efficiency. For example, the tables based on financial performance are based on the years 2018 and 2021. This process is also the period of Covid-19, and the performances of municipalities and BITs in this process are given statistically at the end of the tables of each municipality. In the aforementioned statistics some iInteresting information and results were obtained.
With the Decree Law (KHK) No. 696, most municipalities have established recruitment companies, although the exact number is unknown, it is estimated that there are around 4,000 BIT’s. Data on the number of in-budget enterprises are scarce. It is considered that companies and budgetary enterprises do not have a healthy inventory in government institutions.
2. PUBLIC SOURCES BASED on BIT’s
I think it would be appropriate to classify the aforementioned ICTs as follows;
a. Budgetary Businesses, Added Budgeted Businesses,
b. Partnerships,
c. Municipal Economic corporations,
c. Companies.
Although the main subject of the paper is “ICT-Municipal companies”, other titles are briefly included in the statement in terms of the public resources they create and use. The relevant legislation, the problems experienced, some examples and quotations are explained.
In the statement, ICT-municipal companies were written in a more detailed and questioning manner and suggestions were listed.
3. İBB- ANTALYA- ADANA- BURSA BB PUBLIC RESOURCE ANALYSIS
In order to make a healthy comparison, İBB and ANTALYA BB, which passed from the AK PARTY to the CHP, and ADANA BB, which passed from the MHP to the CHP, and BURSA BB, which was again won by the AK PARTY, were examined. Finally, the statistics of the four municipalities were compared.
Many comments can be made on the tables. It can also be compared with Türkiye’s growth indicators in the same years. I believe that these issues will enrich the sessions in the question-answer section and with the contributions of valuable academicians. However, I would like to remind you that in this study, apart from the limited and open sources in terms of the creation and management of public body resources in the Covid-19 period, on different researches on different subjects can be conducted about Local governments-Municipalities those concentrate their work on creation of more green space, reduce greenhouse emissions the most, use renewable energy the most, invest the most, provide social and agricultural support etc;
Each municipality is examined in three separate tables, and statistics and interpretation tables are added to the last part. Then, Eskişehir BB and old growth performances are added in a single table, and the performances of the four municipalities are shown collectively.
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB COMPANIES TABLE-I
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB İSKİ, ASAT, ASKİ, BUSKİ AND İETT TABLE-II
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB İSKİ, ASAT, ASKİ, BUSKİ, İETT, COMPANIES AND SUBSIDIARIES PUBLIC RESOURCES TABLE-III
IBB, ANTALYA, ADANA AND BURSA BB TOTAL STATISTICS TABLE
| DESCRIPTIONS | UNIT | İBB | ANTALYA | ADANA | BURSA | ESKİŞEHİR |
| Ratio of general administrative expenses 2018 TABLE-III D Red TOTALx100/C COMPANIES) | % | 6,18 | No information | 5,09 | 5,91 | No information |
| COMPANIES Net Profitability 2018 TABLE-III COMPANIES (Black total Ex100/B) | % | 5,58 | No information | 4,38 | 1,22 | No information |
| COMPANIES Gross Profitability 2018 TABLE-1 (Green total Ex100/B) | % | 7,17 | 3,10 | 7,99 | 3,57 | No information |
| Ratio of General Management expense 2021 TABLE-III COMPANIES (Red total Ix100/H) | % | 5,04 | No information | 2,77 | 4,87 | No information |
| COMPANIES Net Profitability 2021 TABLE-III COMPANIES (Black total Jx100/G) | % | 7,37 | No information | (-) 1,54 | (-) 12,06 | No information |
| COMPANIES Gross Profitability 2021 TABLE-1 (Green total Hx100/F) | % | 8,15 | (-) 4,12 | (-) 0,82 | (-) 11,65 | No information |
| Cost per YKU 2018 TABLE-III (D companies/ 2018 COMPANIES Blue) | TL | 2.569,03 | No information | 514,53 | 929,15 | No information |
| Cost per YKU 2021 TABLE-III (I companies/ 2021 COMPANIES Blue) | TL | 2.220,50 | No information | 488,58 | 1.389,90 | No information |
| COMPANIES public funding 2018 TABLE-III F TOTAL | TL | 26.260.489 | 941.767 | 619.995 | 1.426.448 | No information |
| COMPANIES public funding 2021 TABLE-III K TOTAL | TL | 42.502.707 | 1.027.033 | 922.388 | 2.333.539 | No information |
| BB+ İSKİ+ İETT+ COMPANY+ PARTICIPATION PUBLIC RESOURCE 2018/ TABLE-III F G. TOTAL | TL | 52.667.362 | 3.639.906 | 2.466.985 | 4.583.123 | No information |
| BB+ İSKİ+ İETT+ COMPANY+ PARTICIPATION PUBLIC RESOURCE 2021/ TABLE-III K G. TOTAL | TL | 83.782.454 | 5.925.995 | 4.241.976 | 8.100.083 | No information |
| BB Public funding increase from 2018 to 2021 TABLE-II (I-Ex 100/E) | % | 63,38 | 87,67 | 93,80 | 93,59 | 141,49 |
| ISKI etc. Public funding increase from 2018 to 2021 TABLE-II (I-Ex100/E) | % | 9,42 | 73,01 | 51,21 | 60,29 | 78,78 |
| Public fund increase from IETT 2018 to 2021 TABLE-II (I-Ex 100/E) | % | 57,54 | No institutions | No institutions | No institutions | No institutions |
| COMPANY/ SUBSIDIARIES Public Fund increase from 2018 to 2021 TABLE-III (K total- F total)x 100/ F total | % | 80,26 | 9,05 | 48,77 | 63,59 | No information |
| Company capital increase from 2018 to 2021 TABLE-III (A 2021- A 2018)x 100/ A 2018 | % | 3,74 | 67,83 | 1,05 | 162,22 | No information |
| BB+ İSKİ+ İETT+ COMPANY+ PARTICIPATION Public Resource increase from 2018 to 2021 TABLE-III (K G. TOTAL.- F G. TOTAL.)x 100/ F G.TOTAL | % | 59,08 | 62,33 | 71,95 | 76,74 | No information |
REFERENCES
GÖĞEZ, Ahmet Baybars, Systemic Problems and Solutions in Municipalities.
KEYWORDS
Municipal, Public Resources, Municipal Economic Enterprises, BIT, KIT.
1 Ozan BİNGÖL. https://vergiyedair.com/2019/06/26/belediyeler-neden-bu-kadar-bitleniyor/
2 See.GÖĞEZ,Ahmet Baybars, Systemic Problems and Solutions in Municipalities (Belediyelerde Sistemsel Sorunlar ve Çözümler),page 283- 291, SAI Audit Responsibility Framework and Issues Article (Sayıştay Denetimi Sorumluluk Çerçevesi ve Sorunlar makale). https://abaybarsgogez.net/sayistay-denetimi-sorumluluk-cercevesi-ve-sorunlar-2/.
KAMU KAYNAĞI YARATMA VE VERİMLİ KULLANIMINDA BELEDİYE İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ (BİT)’NİN DEĞERLENDİRİLMESİ
BİLDİRİ ÖZETİ
1. GİRİŞ
Mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere mali ve idari özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olan belediyeler şirket kurabilirler. 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu m. 26 ve 5393 sayılı Belediye Kanunu m. 70 belediyelere, kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında şirket kurabilme hak ve imkânı vermektedir.
BİT, “Belediye İktisadi Teşebbüsleri”nin kısaltmasıdır. KİT olarak bilinen “Kamu İktisadi Teşebbüsleri”nin yerel yönetimler düzeyindeki halini ifade etmektedir. KİT’lerde Hazinenin sahipliği veya ortaklığından bahsedilirken, BİT’lerde ilgili mahalli idarenin sahipliği veya ortaklığı söz konusudur.[2]
Yerel yönetimler ve BİT’ler, sahip oldukları istihdam, ekonomik ve finansal kapasiteleriyle; hizmetler, sosyal yardımlar ve yatırım kapasitesi yönünden en güçlü ekonomik yapılarımızdandır. Ülkemize özgü belediye şirketleri modeliyle, Büyükşehir Belediyesi (BB) birer holding, il belediyeleri ile bazı BB ilçe belediyeleri şirketler grubuna sahiptirler.
Belediye başkanları zaten oldukça karmaşık bir yapı olan belediyeleri yönetmeye çalışırken, eğer ticari geçmişleri de yoksa beraberinde bu çok şirketli yapı ile de baş etmek zorundadır. Nedense meclis üyeleri ile birlikte başkan adaylarını belirleyen siyasi parti lider ve üst yöneticileri, bu güne kadar fazlasıyla örneklerini gördüğümüz gibi hiç ilgileri olmadığı halde sanatçı, gazeteci, doktor vb. birçok kişiyi aday gösterip liyakat konusunda gerekli özeni göstermemişlerdir. Bu tercihlerin sonuçları her yıl Sayıştay’ın hazırladığı onbinlerce sayfa tutan denetim raporlarında yer alan bulgularda açıkça anlaşılmaktadır.
Bildiri metninde BİT’lerin, tanımından ve temel özelliklerden hareketle kuruluş amaçları sıralanmıştır.
Belediyeler gibi BİT’ler de Sayıştay denetimine tabi olsa da, iş yoğunluğu nedeniyle her yıl tüm şirketler denetlenip raporlara yansıtılamamaktadır. Sınırlı sayıda şirketin Sayıştay denetim raporlarında bazı aksaklıklar görülmektedir. Ancak salt mali tablolara bakarak, faaliyet raporlarını incelemeden kesin bir yargıya ulaşabilmenin doğru olmayacağı düşünülmektedir.
Normalde şirketler faaliyet raporu hazırlamamaktadır. Ancak İstanbul Borsasına kayıtlı şirketlerin Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) çerçevesinde yatırımcılar için hazırladıkları raporlar gibi belediyelerin kamu kaynağı kullanılarak kurulmuş şirketlerinin de rapor hazırlaması gerektiği hususunda doktrinde anlayış birliği mevcuttur. Zaten profesyonel bilinçle yönetilen ve sorumluluk bilinciyle hareket eden şirketlerin web sitelerinde veya Bilgi Toplumu Hizmetleri (BTH) Belgeler bölümünde Mali- Finansal- Genel Kurul tutanakları- Faaliyet Raporu vb. bilgileri paylaştıklarına tanık olunmaktadır. Geriye doğru en az üç yıllık bilgi olması tercih edilmektedir.
Ancak 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu gereğince, belediyeler tarafından hazırlanan faaliyet raporlarına, şirketleri ve iştirakleri hakkındaki mali tablo- personel sayısı- yönetim kurulu- sermaye gibi asgari seviyede bilgiyi eklemedikleri görülmektedir. Faaliyet raporu yayımlayan belediyeler içinde ancak %15’inde söz konusu bilgiler görülebilmektedir.
Sayıştay raporlarında bazı belediyeler ve şirketlerinin bağımsız denetimden geçmemiş mali verileri mahsup işlemleri yapılmadan ele alınmaktadır. Çünkü Sayıştay Nisan sonunu beklemeden mali verileri ilgili birimlerden isteyerek raporları hazırlamaktadır. Mevzuat gereği şirketler dahil belediyelerin faaliyet raporları Nisan ayı içinde Mecliste görüşülüp oylanmaktadır. Kurumsal vergi beyannameleri de Nisan sonu verilmektedir. Bağımsız denetçiler ise sonraki aylarda raporlarında kesinleşmiş mali tabloları hazırlamaktadır.[3]
Bu bildiride BİT’ler ve bağlı oldukları belediyelerle ilişkileri ele alınırken, yarattıkları kamu kaynağının yönetimi verimlilik açısından da incelenmektedir. Örnek olarak mali performansları esas alınan tablolarda 2018 ve 2021 yılları baz alınmıştır. Bu süreç aynı zamanda Covid- 19 dönemi olup, belediyeler ve BİT’lerin bu süreçteki performanslarını da her belediyeye ait tabloların sonunda istatiksel olarak verilmiştir. Anılan istatistiklerde ilginç bilgiler ve sonuçlara ulaşılmıştır.
696 sayılı KHK ile çoğu belediye personel şirketleri kurmuş, sayısı tam bilinmese de, 4.000 civarı BİT olduğu tahmin edilmektedir. Bütçe içi işletmelerin sayısı konusunda bir veri toktur. Şirketler ve bütçe içi işletmelerin devlet kurumlarında da sağlıklı bir envanteri olmadığı değerlendirilmektedir.
2. KAMU KAYNAĞI BAZLI OLARAK BİT’LER
Anılan BİT’leri şu şekilde sınıflandırmanın uygun olacağını değerlendiriyorum;
a. Bütçe İçi İşletmeler- Katma Bütçeli İşletmeler,
b. İştirakler,
c. Belediye İktisadi Birlikleri,
ç. Şirketlerdir.
Bildirinin ana konusu “ BİT- Belediye şirketleri” olsa da, yarattıkları ve kullandıkları kamu kaynağı açısından kısaca diğer başlıklara da bildiride yer verilmiştir. İlgili mevzuat, yaşanan sorunlar, bazı örnekler ve alıntılar yapılarak anlatılmıştır.
Bildiride BİT- belediye şirketleri ise daha ayrıntılı ve sorgulayıcı şekilde kaleme alınmış ve öneriler sıralanmıştır.
3. İBB- ANTALYA- ADANA- BURSA BB KAMU KAYNAĞI ANALİZİ
Sağlıklı karşılaştırma yapabilmek için son seçimlerde AK PARTİ’den CHP’ye geçen İBB ve ANTALYA BB ile MHP’den CHP’ye geçen ADANA BB ve tekrar AK PARTİ tarafından kazanılan BURSA BB incelenmiştir. Sonunda dört belediyenin istatistikleri karşılaştırılmıştır.
Tablolar üzerinden çok yorum yapılabilir. Aynı yıllarda Türkiye’nin büyüme göstergeleriyle de karşılaştırılabilir. Bu hususların soru-cevap bölümünde ve değerli akademisyenlerin katkılarıyla oturumları zenginleştireceğine inanıyorum. Ancak bu çalışmada dolaylı olarak Covid- 19 döneminde kjamu kaynaklarının yaratılması ve yönetimi açısından sınırlı ve açık kaynaklardan yaptığım çalışma dışında, Yerel yönetimler- Belediyeler için çok daha farklı konularda araştırmalar yapılabileceğini hatırlatmak isterim; en fazla yeşil alan kazanan, sera salımını en fazla azaltan, yenilenebilir enerji kullanımı en fazla olan, en fazla yatırım yapan, sosyal ve tarımsal destekler veren, vb. gibi.
Her belediye üç ayrı tabloda incelenerek son kısmına istatistik ve yorum tablosu eklenmiştir. Daha sonra tek tabloda Eskişehir BB ve eski büyüme performansını da eklenerek dört belediyenin performansları toplu olarak gösterilmiştir.
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB ŞİRKETLER TABLO-I
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB İSKİ, ASAT, ASKİ, BUSKİ VE İETT TABLO-II
İBB, ANTALYA, ADANA, BURSA BB İSKİ, ASAT, ASKİ, BUSKİ, İETT, ŞİRKETLER VE İŞTİRAKLER KAMU KAYNAĞI TABLO-III
İBB, ANTALYA, ADANA VE BURSA BB TOPLAM İSTATİKLER TABLOSU
| AÇIKLAMALAR | BİRİM | İBB | ANTALYA | ADANA | BURSA | ESKİŞEHİR |
| Genel Yönetim giderinin oranı 2018 TABLO-III D kırmızı TOPLAMx100/C ŞİRKETLER) | % | 6,18 | Bilgi yok | 5,09 | 5,91 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER Net Karlılık 2018 TABLO-III ŞİRKETLER (siyah toplam Ex100/B) | % | 5,58 | Bilgi yok | 4,38 | 1,22 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER Brüt karlılık 2018 TABLO-1 (yeşil toplam Ex100/B) | % | 7,17 | 3,10 | 7,99 | 3,57 | Bilgi yok |
| Genel Yönetim giderinin oranı 2021 TABLO-III ŞİRKETLER (kırmızı toplam Ix100/H | % | 5,04 | Bilgi yok | 2,77 | 4,87 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER Net Karlılık 2021 TABLO-III ŞİRKETLER (siyah toplam Jx100/G) | % | 7,37 | Bilgi yok | (-) 1,54 | (-) 12,06 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER Brüt Karlılık 2021 TABLO-1 (yeşil toplam Hx100/F) | % | 8,15 | (-) 4,12 | (-) 0,82 | (-) 11,65 | Bilgi yok |
| YKÜ başına maliyet 2018 TABLO-III (D şirketler/ 2018 ŞİRKETLER mavi) (*) | TL | 2.569,03 | Bilgi yok | 514,53 | 929,15 | Bilgi yok |
| YKÜ başına maliyet 2021 TABLO-III (I şirketler/ 2021 ŞİRKETLER mavi) (*) | TL | 2.220,50 | Bilgi yok | 488,58 | 1.389,90 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER kamu kaynağı 2018 TABLO-III F TOPLAM (*) | TL | 26.260.489 | 941.767 | 619.995 | 1.426.448 | Bilgi yok |
| ŞİRKETLER kamu kaynağı 2021 TABLO-III K TOPLAM (*) | TL | 42.502.707 | 1.027.033 | 922.388 | 2.333.539 | Bilgi yok |
| BB+ İSKİ+ İETT+ ŞİRKET+ İŞTİRAK K. KAYNAĞI 2018 TABLO-III F G. TOPLAM (*) | TL | 52.667.362 | 3.639.906 | 2.466.985 | 4.583.123 | Bilgi yok |
| BB+ İSKİ+ İETT+ ŞİRKET+ İŞTİRAK K. KAYNAĞI 2021 TABLO-III K G. TOPLAM (*) | TL | 83.782.454 | 5.925.995 | 4.241.976 | 8.100.083 | Bilgi yok |
| BB 2018’den 2021’e kamu kaynağı artışı TABLO-II (I-Ex 100/E) | % | 63,38 | 87,67 | 93,80 | 93,59 | 141,49 |
| İSKİ vb. 2018’den 2021’e kamu kaynağı artışı TABLO-II (I-Ex100/E) | % | 9,42 | 73,01 | 51,21 | 60,29 | 78,78 |
| İETT 2018’den 2021’e kamu kaynağı artışı TABLO-II (I-Ex 100/E) | % | 57,54 | Kurum yok | Kurum yok | Kurum yok | Kurum yok |
| ŞİRKET/ İŞTİRAK 2018’den 2021’e K. Kaynağı artışı TABLO-III (K toplam- F toplam)x 100/ F toplam | % | 80,26 | 9,05 | 48,77 | 63,59 | Bilgi yok |
| Şirket sermayeleri 2018’den 2021’e artışı TABLO-III (A 2021- A 2018)x 100/ A 2018 | % | 3,74 | 67,83 | 1,05 | 162,22 | Bilgi yok |
| BB+ İSKİ+ İETT+ ŞİRKET+ İŞTİRAK 2018’den 2021’e K. Kaynağı artışı TABLO-III (K G. TOP.- F G. TOP.)x 100/ F G.TOPLAM | % | 59,08 | 62,33 | 71,95 | 76,74 | Bilgi yok |
[2] Bkz.GÖĞEZ,Ahmet Baybars,Belediyelerde Sistemsel Sorunlar ve Çözümler,s. 283- 291 Sayıştay Denetimi Sorumluluk Çerçevesi ve Sorunlar makale. https://abaybarsgogez.net/sayistay-denetimi-sorumluluk-cercevesi-ve-sorunlar-2/
[2] Ozan BİNGÖL. https://vergiyedair.com/2019/06/26/belediyeler-neden-bu-kadar-bitleniyor/
[3] Bkz.GÖĞEZ,Ahmet Baybars,Belediyelerde Sistemsel Sorunlar ve Çözümler,s. 283- 291 Sayıştay Denetimi Sorumluluk Çerçevesi ve Sorunlar makale. https://abaybarsgogez.net/sayistay-denetimi-sorumluluk-cercevesi-ve-sorunlar-2/
KARŞILAŞTIRMA İÇİN BAZI KURUM VE HOLDİNG BÜTÇELERİ
| BAKANLIKLAR | 2018 BÜTÇE | 2021 BÜTÇE |
| ADALET BAKANLIĞI | 13.714.000.000 TL | 22.800.000.000 TL |
| DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI | 3.300.000.000 TL | 5.700.000.000 TL |
| ENERJİ BAKANLIĞI | 2.400.000.000 TL | 3.100.000.000 TL |
| KÜLTÜR TURİZM BAKANLIĞI | 4.000.000.000 TL | 4.100.000.000 TL |
| SANAYİ BAKANLIĞI | 5.800.000.000 TL | 4.700.000.000 TL |
| ÇEVRE ŞEHİRCİLİK İKLİM BAKANLIĞI | 2.000.000.000 TL | 3.300.000.000 TL |
| EKONOMİ/ TİCARET BAKANLIĞI | 5.600.000.000 TL | 6.500.000.000 TL |
| GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI | 3.200.000.000 TL | 4.450.000.000 TL |
| GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI | 14.100.000.000 TL | 22.800.000.000 TL |
| TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI | 21.700.000.000 TL | 32.300.000.000 TL |
| İÇİŞLERİ BAKANLIĞI | 7.300.000.000 TL | 10.600.000.000 TL |
| FORTUNE 500 EN BÜYÜK ŞİRKETLER | ||
| EPİAŞ | 63.800.000.000 TL | 105.800.000.000 TL |
| TÜPRAŞ | 88.550.000.000 TL | 63.250.000.000 TL |
| BİM | 32.300.000.000 TL | 55.500.000.000 TL |
| FORD OTOMOTİV AŞ | 33.300.000.000 TL | 49.450.000.000 TL |
| THY | 62.850.000.000 TL | 46.450.000.000 TL |
| PETROL OFİSİ AŞ | 49.900.000.000 TL | 43.700.000.000 TL |
| AHLATÇI KUYUMCULUK AŞ | 24.900.000.000 TL | 41.500.000.000 TL |
| ARÇELİK | 26.900.000.000 TL | 40.870.000.000 TL |
| OPET | 43.000.000.000 TL | 38.600.000.000 TL |
| EREĞLİ DEMİRÇELİK | 27.000.000.000 TL | 32.000.000.000 TL |